Dis tyd om sola scriptura te leef
Sola scriptura! – die Bybel alleen – is een van die hoekstene van die Reformasie. In 'n wêreld waar gelowiges moes luister na wat die priesters en biskoppe oor die Bybel sê en waarin die gesag en die uitsprake van die pous aan die gesag van die Bybel gelykgestel is, was die herfokus van die hervormers op die Bybel niks minder as 'n wonderwerk nie.
Van Luther se eerste vertaling van die Nuwe Testament is binne drie maande bykans 5 000 kopieë verkoop. In die opvolgende jare is meer as 200 000 kopieë verkoop. Hierdie syfers wys dat daar 'n onversadigbare honger na die Bybel was. Lidmate wou dit self lees!
Luther se ballingskap het hom in staat gestel om die hele Bybel te vertaal en teen 1534 was die Bybel in Duits in die hande van gewone gelowiges. Dit is daarom nie vreemd dat 'n bekende kerkhistorikus oordeel dat die vertaling van die Bybel in Duits, Luther se mees uitstaande werk was nie.
Met reg kan gesê word dat die Reformasie weer aan die Bybel sy regmatige plek in die kerk gegee het. Dit is gelees, gepreek en bestudeer. Luther self het op 'n keer opgemerk dat prediking sonder grondige eksegese van die teks nie die verkondiging van die evangelie is nie.
Waar laat dit ons 500 jaar later? Die vraag moet gevra word of ons regtig nog ernstig is oor die Bybel? Eintlik hoort so 'n vraag nie in 'n gereformeerde kerk nie. Tog mag die antwoord op hierdie vraag ons dalk net op 'n plek bring waar die kerk was voor die Reformasie – 'n kerk waarin die Bybel wel plek het maar nie meer sentraal staan nie.
Die wyse waarop kansels – die simboliese fokuspunte van die Bybel wat sentraal is in gereformeerde eredienste – in al meer kerkgeboue afgebreek word, is dalk net 'n sigbare aanduiding van dit wat met die Bybel in lidmate se lewe gebeur het. Die skokkende swak Bybelkennis van baie jonger lidmate bevestig hierdie feit.
As dit waar is dat ons nog ernstig is oor die Bybel, dan daag die 500-jarige herdenking van die Reformasie ons uit om opnuut seker te maak dat die Bybel sentraal is in die lewe van die kerk.
Dan moet ons prediking gebou wees op grondige diepgaande eksegese van die Woord. Ons moet lidmate aanmoedig om hulle Bybel met nuwe ywer te lees en ons moet hulle opnuut uitdaag en geleenthede skep om die inhoud van die Bybel te leer.
Dalk het dit opnuut tyd geword om nie sola scriptura te sê nie, maar om dit te begin leef!
Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).
- Besonderhede
Hier staan ons …
Die Reformasie het nie net oor kerk en teologie gehandel nie. Dit was 'n protesaksie teen die uitbuiting en misleiding van mense deur kerk en staat – teen korrupsie. 500 jaar later eis die tyd waarin ons leef in die land waarin ons leef van gereformeerdes, van die kerk van die Reformasie om op te staan en om in die woorde van Luther te sê: Hier staan ons, ons kan nie anders nie.
Volgens oorlewering was die eerste groot daad van protes teen die misleiding van lidmate, Luther se optrede op 31 Oktober 1517 toe hy sy 95 stellinge teen die kerkdeur van Wittenberg vasgespyker het. Die aanleidende oorsaak tot hierdie gebeure was die aflaatstelsel waarmee die kerk mense mislei en uitgebuit het.
Volgens die aflaatstelsel het Christus, Maria en die heiliges sonder sonde geleef. Hulle het 'n groot aantal goeie werke gedoen wat in die hemel gestoor is. Wanneer gewone mense gesterf het, het hulle met meer sonde as goeie dade in die hiernamaals aangekom. Dit het beteken dat hulle eers na die vaevuur moes gaan waar hulle ongekende lyding ervaar het voordat hulle in die hemel toegelaat sou word. Familie en vriende van iemand wat gesterf het kon so 'n persoon se tyd in die vaevuur verminder deur aflaatbriewe te koop. Hierdie stelsel waarmee gelowiges mislei is, het enorme bedrae geld vir die kerk en die staat ingebring.
Johann Tetzel, 'n Dominikaanse monnik was verantwoordelik vir die verkoop van aflaatbriewe in die omgewing van Wittenberg. Hy het die bemarking van aflaatbriewe gewoonlik afgeskop deur 'n groot vuur op die dorpsplein te maak. Dit moes gelowiges aan die vaevuur herinner. Daarna het 'n emosionele preek gevolg waarin gelowiges opgeroep is om aflaatbriewe te koop ter wille van familie en vriende wat in die vaevuur aan die brand was.
Volgens Luther kon hierdie misleiding nie langer voortgaan nie en daarom kon hy nie langer stilbly nie.
Ons ken nie meer 'n aflaatstelsel nie, maar gelowiges in Suid-Afrika word op talle ander maniere mislei onder meer deur 'n regering wat mank gaan onder korupsie van ongekende skaal.
Biskop Malusi Mphumlwana van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke het so ver gegaan as om dit 'n "sondige regering" te noem. Hoewel die konteks verskil, het dit weer tyd geword om te protesteer. Dit hoort op ons agenda as ons regtig getrou wil wees aan ons gereformeerde wortels.
Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).
- Besonderhede
Dis tyd om nuut te dink oor die amp
In meer en meer gemeentes word ouderlinge en diakens vervang met gemeenteleiers. In die Handleiding vir die erediens is daar selfs 'n formulier vir die indiensstelling van gemeenteleiers. Kerkrade word saamgestel uit gemeenteleiers sonder ouderlinge en diakens wat beteken dat hulle geen kerkregtelike locus standi het nie.
Dit het dringend tyd geword dat daar nuut gedink word oor die amp.
Die hervormers het tydens die Reformasie nie net die liturgie en teologie van die kerk hervorm nie. Die kerkregeringstelsel is ook grondig hervorm.
Die herontdekking van die amp van die gelowige as die belangrikste amp in die kerk was krities belangrik vir die ontwikkeling van die amp binne die Gereformeerde tradisie. Dit is juis hierdie verbreding van die amp wat verder gevoer kan word omdat alle gelowiges gawes ontvang het met die oog op dienswerk in en buite die gemeente.
Calvyn se besinning en verstaan van die ampte as dienste bied 'n belangrike raamwerk waarbinne 'n nuwe verstaan van die ampte in missionale gemeentes bedink kan word. Die feit dat hy melding maak van "dienaars in die konsistorie" in die Discipline Ecclesiastique (1559, Parys) dui daarop dat hy die ampte as verskillende dienste – almal op dieselfde vlak – tot diens van die gemeente en die wêreld verstaan het.
Hy het vier ampte geïdentifiseer, naamlik leraars, ouderlinge, diakens en doktore. Laasgenoemde omdat dit deur die "noodsaaklikheid van sy eie tyd" nodig was.
In 'n wêreld van ongeletterde mense moes die kerk onderrig en daarvoor was 'n spesifieke amp nodig. Dit is hierdie siening van Calvyn wat ons help om te verstaan dat die nood van die tyd waarin die kerk leef, nuwe ampte of ander ampte moontlik maak – maar altyd met behulp van grondige interpretasie van die Bybel.
Die "noodsaaklikheid van ons eie tyd" daag ons uit tot 'n nuwe verstaan van die amp. Dit is eg gereformeerd!
Miskien help dit ons nie net om nuwe ampte vir ons tyd en konteks te ontdek nie, maar ook die bestaande ampte opnuut tot hulle reg te laat kom.
Diakens kan mos in die tyd waarin ons leef intens betrokke wees by die bestryding van armoede en die versorging van armes soos wat hulle taak in die Bybel beskryf word.
Ouderlinge kan en moet toesig hou oor wat in gemeentes gebeur en nuwe ampte – wel hulle kan die dienswerk waartoe die tyd ons uitdaag verrig.
Dan sal dit nie nodig wees om die spreekwoordelike baba met die badwater uit te gooi en van ouderlinge en diakens 'n bedreigde spesie te maak nie.
Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).
- Besonderhede