Tegnologies Wonder van die Tyd

Op reis deur die era van die Reformasie, moet ons 'n oomblik vertoef by een van die tegnologiese wonders van die tyd. Dit was nie 'n slimfoon of tabletrekenaar nie, maar 'n drukpers.

Die uitvinding en ontwikkeling van die drukpers word allerweë as een van die belangrikste gebeure van die Renaissance beskou. Naas die uitvindsel van die stiebeuel en die herontdekking van buskruit het hierdie "tegnologiese wonder" 'n heel nuwe dimensie in die geskiedenis van boeke en geleerdheid daargestel.

Boeke en geskrifte wat voorheen met die hand oorgeskryf moes word, kon nou in massas gedruk en versprei word. Die Reformasie het direk daarby gebaat omdat die aanvanklike geskrifte van Luther en Melanchton die publiek binne enkele weke in gedrukte vorm kon bereik.

Hierdie standpunt is deur Luther self bevestig toe hy na oorlewering aan sy studente gesê het: "Die drukpers is God se nuutste en beste werk om die ware godsdiens deur die wêreld te help versprei."

Alhoewel die eerste gedrukte boek reeds in 868 in China die lig gesien het, was dit Johann Gutenberg wat teen 1445 in Mainz, Duitsland, baanbrekerswerk gedoen het en die eerste drukpers ontwikkel het. Sy uitvindsel het 'n geheim gebly totdat die stad in 1462 geplunder is en die drukkers verjaag is.

Met Luther se geboorte in 1483 was die drukkuns goed gevestig deur die hele Europa.

Terwyl daar met die aanvang van die Reformasie jaarliks slegs 500 boeke gepubliseer is, het drukkers daarvoor gesorg dat daar tydens die hoogbloei van die Reformasie bykans 40 000 eksemplare van die bekende werk Beneficio di Christo, wat oor die regverdigmaking deur geloof gehandel het, gedruk en verkoop is.

Die drukkuns het egter nie net die verspreiding van polemiese pamflette en geskrifte aangehelp nie. Dit was ook instrumenteel in die publikasie van vertaalde Bybels. Voordat Luther se sogenaamde Septemberbybel in 1522 verskyn het, het daar reeds 14 verskillende weergawes van die Bybel in Duits verskyn.

Luther se vertaling van die Nuwe Testament was onmiddellik 'n sukses terwyl daar in Zürich alleen voor die einde van die 16e eeu reeds 19 verskillende weergawes van die Bybel gepubliseer is. 'n Stroom sagteband-weergawes van die Nuwe Testament, preke en pamflette het deurlopend van die drukperse in Wittenberg, Genève en ander Europese stede gevloei.

Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).

Uitspraak oor Godsdiens op Skole

Die afgelope week of twee het die kerk kennis geneem van die CRL se reaksie op onder meer die NG Kerk se kommentaar op die regulering van godsdiens.  Die NG Kerk het reeds daarop gereageer en 'n artikel in Rapport van 2 Julie het berig dat die regulering van godsdiens baie sterk teengestaan sal word.  Die NG Kerk se reaksie doen 'n baie sterk beroep op die vryheid van godsdiens soos in die Grondwet verskans.  Die hofuitspraak rondom godsdiens op skole is ook bekendgemaak.  Ek deel graag met jou 'n perspektief of twee op hierdie uitspraak.
Uitspraak oor Godsdiens op Skole
In die media is daar die afgelope week kennis geneem van 'n belangrike hofuitspraak in die Suid-Gautengse Hooggeregshof oor godsdiens in skole.  Uitspraak is gelewer deur regter Willem van der Linde in die saak OGOD (Organisasie vir Godsdienste-onderrig en Demokrasie) versus ses skole.  Die beheerliggame van hierdie ses skole is almal lid van FEDSAS, wat die skole in die hofsaak bygestaan het.  Dié belangrike toetssaak het sy oorsprong in 2014 toe die applikant OGOD die hof versoek het om dit ongrondwetlik te verklaar dat sekere godsdienspraktyke in skole voorkeur bo ander geniet.
Die hof het sy ondersoek op drie vrae gerig.  Die eerste het betrekking op sy bevindings of 'n skool 'n spesifieke godsdiens ten koste van ander kan bevorder.  Die tweede saak aan die orde was of 'n openbare skool self godsdiensbeoefening kan uitvoer en of dit slegs deur buitepartye op die skole se perseel gedoen mag word.  Die derde vraag was of leerders gevra kan word met watter geloof, indien enige, hulle hulle vereenselwig.  Die tweede en derde vraag is albei in die skole se guns beantwoord.
Berigte in die media interpreteer die uitspraak wat gelewer is as 'n oorwinning vir OGOD.  So 'n interpretasie verteenwoordig egter nie die inhoud van die hofuitspraak behoorlik nie.  OGOD se hofaansoek het 77 bevele teen ses skole aangevra en slegs twee van hierdie bevele is toegestaan.  Die hofuitspraak bevestig in werklikheid die feit dat 'n openbare skool behoort aan die onmiddellike gemeenskap waarbinne die skool geleë is.  Dit bevestig dat die skool se beheerliggaam verteenwoordigend van die breër skoolgemeenskap is en dat hulle ooreenkomstig die Grondwet (Artikel 15b) en die Skolewet (Artikel 7) die gesag het om besluite te neem ten opsigte van belangrike aspekte soos 'n skool se taal- en toelatingsbeleid en hoe godsdiens by die skool beoefen word.  Dié belangrike aspek van die gesag van 'n skool se beheerliggaam as liggaam wat 'n skool namens die onmiddellike skoolgemeenskap bestuur, word deurentyd in die uitspraak bevestig.  Die hof bevestig verder dat die Nasionale Beleid oor Godsdiens en Onderwys nie afdwingbare reëls daarstel nie, maar eerder 'n belangrike dokument is wat riglyne oor godsdiens in onderwys verskaf.
Die Applikant mag nie die gedrag van die skole teen die Grondwet of teen die Skolewet uitdaag nie; dit mag dit net uitoefen teen die skool se eie reëls vir die uitvoering van godsdienstige oefeninge. 'n Openbare skool mag nie die nakoming van 'n enkele godsdiens bevorder nie.  Die maak van beleid ten opsigte van die gedrag van godsdiensbeoefening by 'n skool bly egter die reg en verantwoordelikheid van elke individuele skool se beheerraad.  Die skool sal wettig optree solank sy godsdienstige nakoming met reëls van sy beheerraad ooreenstem.
Die NG Kerk het nog altyd van die standpunt uitgegaan dat die Godsdiensbeleid en -beoefening by openbare skole op 'n billike, gelyke en vrywillige grondslag geskied.  Hierdie beginsel word baie duidelik verwoord in die Skolewet na aanleiding van die Grondwet.  Die NG Kerk was van die begin af ten gunste van vrywillige godsdiensbeoefening. Vanuit 'n kerklike oogpunt gesien, is daar dus geen spanning ten opsigte van die uitspraak nie.
FEDSAS het die totale verwydering van enige vorm van godsdiensbeoefening vanaf die skoolterrein teengestaan.  Die Suid-Afrikaanse Grondwet is nie soortgelyk aan die Amerikaanse model van 'n waterdigte skeiding tussen kerk en staat nie, maar lê klem op verdraagsaamheid en diversiteit.  Hierdeur het die hof die plek van godsdiens in die publieke sfeer bevestig.
Dit is die mening van regskenners dat die hof se motivering vir die toekenning van deeltydse verligting aan die applikant verrassend dun is.  FEDSAS het reeds te kenne gegee dat die uitspraak bestudeer sal word en dat verdere regsprosesse nie uitgesluit is nie.
Vriendelike groete uit Leipzig
Gustav Claassen
Algemene Sekretaris
Nederduitse Gereformeerde Kerk

Eerste Martelaar van die Reformasie

Op reis deur die geskiedenis van die Reformasie, moet ons vir 'n oomblik by Konstanz aandoen. Dit is waar die eerste martelaar van die Reformasie op die brandstapel gesterf het.

Die gebeure is soos volg beskryf: "Buite die stad het sy boeke reeds gebrand. Hy is daarby verby gelei na die brandstapel wat vir hom gewag het. Terwyl die vlamme hom verswelg het, het hy uitgeroep: "Christus, U die seun van die lewende God, wees my genadig!" Nadat hy die gebed 'n derde keer gebid het, het die wind gedraai en is sy stem nie weer gehoor nie."

So het Johannes Hus in 1415 in Konstanz, Duitsland, as eerste martelaar van die Reformasie gesterf.

Hus is in 1369 in Husinec in die Tsjeggiese Republiek gebore en het 'n groot deel van sy loopbaan as dosent aan die Universiteit van Praag en as prediker by die Bethlehem-kapel by die universiteit deurgebring.

Hy het bekend geword vir sy kritiek teen die kerk omdat hy onder meer verkondig het dat die Bybel meer gesaghebbend as die tradisie was, dat die preek die belangrikste deel van die erediens moes wees en dat die kerk die liggaam van Christus is waarvan Christus self die enigste hoof is.

Hus het hom verder veral die argwaan van die kerk op die hals gehaal deur te beklemtoon dat net God sondes kan vergewe en dat aflaatbriewe waardeloos was.

Na uitgerekte geskille met die kerk in Praag, is sy saak na Rome verwys. In 1415 moes hy homself by die Konsilie van Konstanz gaan verdedig. Hy is egter gevange geneem en ter dood veroordeel sonder dat hy ooit die geleentheid gehad het om sy saak te stel.

Meer as 600 jaar later is Johannes Hus se dood een van die bakens op die pad van die Reformasie – in die woorde van een van sy volgelinge steeds "'n oproep tot dissipelskap en 'n lewe van toewyding aan die lewende God".

Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).