Oor 'n bietjie minder as 'n maand breek 2017 aan. Gereformeerdes oor die wêreld heen gaan terugkyk na die gebeure van 1517 en saam feesvier. Op ons reis terug na die tyd van die Reformasie het ons die afgelope jaar by verskeie belangrike rolspelers aangedoen en nagedink oor verskillende belangrike gebeure.
Die vraag bly egter: Wat beteken dit alles vir ons wat 500 jaar later aan die suidpunt van Afrika leef? Dat daar geen simplistiese antwoord op hierdie vraag is nie, is voor die hand liggend. Het ons egter geen antwoord op die vraag nie, is 2017 se viering totaal waardeloos en moet ons dit liewer los.
Miskien help die woorde van die Engelse hervormer, William Tyndale, ons in die regte rigting. Hy het volgens oorlewering op 'n keer aan 'n geestelike gesê: "As God my spaar, sal ek voordat baie jare verloop het, 'n seun agter 'n ploeg meer oor die Skrif leer as wat u weet."
Daarin lê die waarde van die komende feesjaar – dat ons eerstens moet terugkeer na ons wortels – na die Woord. Die Hervormers het juis beklemtoon dat God deur die Skrif met hulle handel. Dit is wat hulle bedoel het met die Woord van God: die lewende Woord wat in hul eie situasie met hulle praat. As die Bybel regtig die boek is wat die meeste verkoop word, maar wat die minste gelees word, moet ons in 2017 die Bybel weer herontdek – lees en leef.
Kry die kerk bogenoemde reg, sal dit ons tweedens help om opnuut na te dink oor wie ons eintlik is en wat ons roeping hier in suidelike Afrika is. Luther het beklemtoon dat die kerk in via is – op pad deur die wêreld as die ecclesia militans – die voortstrydende kerk wat voortdurend moet veg om die koninkryk van God te laat deurbreek. Dit is niks anders as missionale kerkwees nie – die uitdaging wat die NGK met groot oorgawe aanvaar het!
Alles sal egter net sin maak as ons saam met Luther kan sing:
'n Vaste burg is onse God,
ons skuil in Hom, die sterke.
Hy is 'n vesting in die nood –
vir ewig staan sy werke.
Al kom die Bose aan
in sy oorwinnaarswaan,
ons weet by al sy lis,
sy lot is reeds beslis – God self stel aan hom perke.
God hou sy woord altyd in stand,
geen mag kan dit laat wyk nie.
Hy hou ons heilig in sy hand,
sy trou sal nooit beswyk nie.
Al eis die Bose dan
hier alles wat hy kan,
dit bring hom geen gewin
ons gaan die hemel in,
hy roof ons nooit Gods ryk nie.
(Martin Luther, 1528)
Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).
Die prentjie wat dikwels van Calvyn geteken word, is dié van 'n geharde juris en teoloog vir wie die orde van die kerk en dogma alles was. Calvyn het egter ook 'n ander kant gehad – die van pastor en prediker. Dit laat sommige historici opmerk dat die hart van Calvyn se werk in Genève die beste sigbaar word in sy bediening vanaf die preekstoel.
Dit was veral na sy terugkeer na Genève in 1541 dat prediking een van sy belangrikste weeklikse aktiwiteite geword het. Vir hom was prediking die uitleg van die Skrif. Aanvanklik het hy twee keer op 'n Sondag en een keer op drie ander dae van die week gepreek. Later het hy twee keer op 'n Sondag en elke dag van die week in alternatiewe weke gepreek.
Sy gebruik was om op Sondae uit die Nuwe Testament en gedurende die week uit die Ou Testament te preek. Soms het hy ook op 'n Sondagmiddag tyd afgestaan aan die uitleg van die Psalms.
Calvyn het sonder notas gepreek en het veral twee belangrike temas van 'n Christen se lewe beklemtoon: die redding van mense deur die genade van God en gelowiges se roeping tot 'n lewe van dankbaarheid.
Deur sy pen het hy onder meer ook die geestelike mentor en pastor vir die Protestantse adel en baie van die leiers van die Reformasie in ander lande geword. Hoewel sy humeur en opvlieënde geaardheid uit van sy briewe duidelik word, dui die pastorale begeleiding daarin op 'n meer sagmoedige pastor.
Dat Calvyn veral aan die einde van sy lewe met sy gesondheid gesukkel het, is bekend. Hy vertel self van sy stryd met tuberkulose, jig, 'n swak maag en nierstene. Ten spyte van sy swak gesondheid, het hy onverpoosd gewerk.
Teen 1549 het hy reeds kommentare oor al die Pauliniese boeke van die Nuwe Testament geskryf en teen 1555 het hy kommentare oor al die ander boeke, uitsluitend Openbaring, voltooi. Te midde van verswakkende gesondheid het hy in 1558 finale wysigings aan die Latynse weergawe van sy groot passie, sy Institusie, aangebring.
Kort voor sy dood op 27 Mei 1564 skryf hy aan Farel: "Ek haal swaar asem en elke oomblik verwag ek dat dit dalk my laaste kan wees. Dit is genoeg dat ek leef en sterf vir Christus wie vir al sy volgelinge 'n wins in lewe en in sterwe is. Ek groet jou en al jou broers."
Johannes Calvyn is volgens sy wens in 'n ongemerkte graf begrawe.
Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).
Calvyn en die stad Genève het byna sinonieme met mekaar geword. Dit is daar waar Calvyn hom besig gehou het met 'n poging om 'n sigbaarder "Stad van God" in Europa te bou. In die proses was dit die plek waar Calvyn van sy belangrikste teologiese bydraes tot die Reformasie gemaak het, maar ook waar hy van sy donkerste oomblikke beleef het.
Nadat Calvyn in 1538 uit Genève moes vlug as gevolg van sy stryd met die Libertyne, het hy in 1540 'n dringende versoek van die stadsvaders ontvang om terug te keer. Teen sy eie wil, maar oortuig van die feit dat dit God is wat hom terugroep, het Calvyn op 4 September 1541 in Genève aangekom.
Die eerste saak waaraan Calvyn aandag gegee het, was 'n kerkorde. Die kerkorde wat Calvyn opgestel het, Ordonnances Ecclesiastiques, is op 20 November 1541 in die gemeente voorgelees en deur die kerkraad, die gemeente en die burgerlike owerheid aanvaar.
Die basiese vertrekpunt van Calvyn se kerkorde was die soewereiniteit van die kerk in geestelike sake.
Calvyn het vier ampte geïdentifiseer: ouderlinge, diakens, predikante en doktore. Elke gemeente moes 'n kerkraad hê wat verantwoordelik was om die gemeente volgens Bybelse riglyne te regeer en tug toe te pas.
Die kerkorde het dit ook duidelik gestel dat die burgerlike owerheid alles in sy vermoë moes doen om die kerk te ondersteun om haar roeping in die wêreld na te kom. In 1542 het die stadsraad van Genève die wette van die stad so verander dat dit in ooreenstemming was met Calvyn se kerkorde.
Alles was egter nie maanskyn en rose nie. Die jare 1543 tot 1553 was 'n tydperk van geweldige stryd in Genève. Een van die hoofrolspelers was die Spanjaard Michael Servetus.
Servetus het reeds in 1545 met Calvyn kontak gemaak en het gou bekend geword vir sy kritiek teen Calvyn se teologie. Nadat Calvyn 'n kopie van sy Institusie aan Servetus gestuur het, het Servetus dit, met kritiek in die kantlyne geskryf, teruggestuur.
Dit het Calvyn woedend aan Farel laat skryf dat as Servetus dit ooit sou waag om Genève te besoek, "hy hom nie sou toelaat om lewendig te vertrek nie." Hierdie woorde van Calvyn was nie 'n ydele dreigement nie. Nadat Servetus sy boek Christianismi Restitutio – Die herstel van die Christendom in 1553 gepubliseer het, het hy op pad na Italië in Genève aangedoen. Hy is gearresteer, is as ketter verhoor en het op 27 Oktober 1553 op die brandstapel gesterf.
Geskryf deur Prof Johan van der Merwe (Kerkgeskiedenis-professor aan die Universiteit van Pretoria vir e-Kerkbode).